ชื่อหน่วยงาน:
 คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์
ที่ตั้ง : 41/20 ตำบลขามเรียง อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม
          คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ได้รับการจัดตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2539 ภายใต้ชื่อ “โครงการจัดตั้งคณะศิลปกรรมศาสตร์ และสถาปัตยกรรมศาสตร์” โดยสถานที่ตั้งในระยะแรกนั้น มหาวิทยาลัยได้รับความร่วมมือขอยืมอาคารเรียนเดิมของวิทยาลัยเทคโนโลยีคณาสวัสดิ์  ประกอบด้วยอาคาร 2 ชั้น 1 อาคาร, อาคารชั้นเดียวและหอประชุม เพื่อใช้เป็นห้อง ปฏิบัติการออกแบบโดยเปิดสอนหลักสูตรสถาปัตยกรรม หลักสูตรสถาปัตยกรรมเมืองและชุมชน และหลักสูตรนฤมิตศิลป์ จนเมื่อปี พ.ศ. 2542 คณะฯ ได้ย้ายการเรียนการสอนมายังอาคารเรียนรวมศิลปกรรม ณ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม (ม.ใหม่) ตำบลขามเรียง อำเภอกันทรวิชัย จังหวัดมหาสารคาม ต่อมาปี พ.ศ.2543 ได้รับอนุมัติจากสภามหาวิทยาลัยให้จัดตั้งเป็น “คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์” เมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม 2543
          ปีการศึกษา 2549 คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ ได้ขยายการศึกษาให้กว้างขึ้น 1 หลักสูตร คือ หลักสูตรสถาปัตยกรรมภายใน และคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ ได้ย้ายอาคารเรียนและสถานที่ทำการจากอาคารเรียนรวมศิลปกรรมศาสตร์ มายังอาคารคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ เมื่อ ธันวาคม 2550
         ปีการศึกษา 2554 คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ ได้มีการจัดดำเนินการเปิดหลักสูตรใหม่ จำนวน 3 หลักสูตร ได้แก่ 1) หลักสูตรภูมิสถาปัตยกรรมศาสตรบัณฑิต (ภ.สถ.บ.) สาขาภูมิสถาปัตยกรรม (หลักสูตรใหม่ พ.ศ. 2554) 2) หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต (วท.บ.) สาขาวิชาสถาปัตยกรรม (หลักสูตรใหม่ พ.ศ. 2554)
         ปีการศึกษา 2555 คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ ได้มีการจัดดำเนินการปรับปรุงหลักสูตรตามกรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2552 และสำนักงานคณะกรรมการอุดมศึกษา ทั้งสิ้น 3 หลักสูตร ได้แก่ 1) หลักสูตรสถาปัตยกรรมศาสตรบัณฑิต (สถ.บ.) สาขาวิชาสถาปัตยกรรม (หลักสูตรปรับปรุง พ.ศ. 2555) 2) หลักสูตรสถาปัตยกรรมศาสตรบัณฑิต (สถ.บ.) สาขาวิชาสถาปัตยกรรมภายใน (หลักสูตรปรับปรุง พ.ศ. 2555) 3) หลักสูตรสูตรศิลปกรรมศาสตรบัณฑิต (ศป.บ.) สาขาวิชานฤมิตศิลป์ (หลักสูตรปรัปปรุง พ.ศ. 2555)
         ปีการศึกษา 2556 คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ ได้ดำเนินการจัดทำหลักสูตรระดับดุษฎีบัณฑิต อยู่ระหว่างขั้นตอนการจัดทำและรวบรวมข้อมูล โดยในปีการศึกษา 2557 คณะฯรับผิดชอบการเรียนการสอนระดับปริญญาตรี 6 หลักสูตรและปริญญาโท 1 หลักสูตร
         ปีการศึกษา 2557 คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและนฤมิตศิลป์ ได้จัดเตรียมความพร้อมสำหรับการประเมินปรับปรุงหลักสูตรสถาปัตยกรรมบัณฑิต (สถ.บ.) สาขาวิชาสถาปัตยกรรมผังเมือง และปัจจุบันคณะฯรับผิดชอบการเรียนการสอนระดับปริญญาตรี 5 หลักสูตรและปริญญาโท 1 หลักสูตร